Agoniści receptora GLP-1 a zdrowie psychiczne: bezpieczeństwo psychiatryczne i poprawa jakości życia u pacjentów z cukrzycą i otyłością
Leczenie agonistami receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1 RA) jest szeroko stosowane w terapii otyłości i cukrzycy typu 2. W ostatnich latach pojawiały się doniesienia sugerujące możliwy wpływ tych leków na zdrowie psychiczne. Z jednej strony obserwuje się wzrost zainteresowania ich potencjalnym działaniem neuropsychiatrycznym, z drugiej – obawy instytucji regulacyjnych dotyczące ryzyka wystąpienia depresji i zachowań samobójczych. W związku z tym zespół badaczy z King’s College London, Imperial College London, University of Oxford oraz Guy’s and St Thomas’ NHS Foundation Trust przeprowadził systematyczny przegląd i metaanalizę randomizowanych badań klinicznych, której celem było określenie wpływu GLP-1 RA na zdrowie psychiczne, funkcje poznawcze i jakość życia.
Badanie opublikowano w prestiżowym czasopiśmie JAMA Psychiatry 14 maja 2025 roku.
W analizie uwzględniono 80 randomizowanych badań klinicznych z udziałem 107 860 pacjentów z otyłością i/lub cukrzycą typu 1 i 2. Przeszukano bazy MEDLINE, Embase, PsycINFO i CENTRAL od początku istnienia do czerwca 2024 roku. Badania musiały porównywać GLP-1 RA z placebo w warunkach podwójnie ślepej próby i obejmować ocenę parametrów psychiatrycznych, funkcji poznawczych i jakości życia (QOL) przy użyciu zwalidowanych skal.
Oceniono ryzyko powikłań psychiatrycznych (ciężkich i nieciężkich), zmiany w zakresie depresji, zachowań żywieniowych, QOL oraz funkcji poznawczych. Analizy przeprowadzono zgodnie z wytycznymi PRISMA i metodologią GRADE.
Bezpieczeństwo psychiatryczne
- Nie stwierdzono zwiększonego ryzyka ciężkich powikłań psychiatrycznych (np. depresji, myśli samobójczych, psychoz) przy stosowaniu GLP-1 RA w porównaniu z placebo (log[RR] = –0,02; p = 0,87).
- Brak wzrostu ryzyka mniej poważnych objawów psychiatrycznych (np. lęku, bezsenności) (log[RR] = –0,03; p = 0,76).
- Nie stwierdzono istotnych różnic w zakresie nasilenia objawów depresyjnych między GLP-1 RA a placebo (g = 0,02; p = 0,94).
Zachowania żywieniowe
- Znacząca poprawa w zakresie restrykcyjnego jedzenia (g = 0,35; p = 0,002).
- Redukcja emocjonalnego jedzenia (g = 0,32; p = 0,003).
- Brak istotnych zmian w zakresie zachowań impulsywnych (g = 0,23; p = 0,17).
Jakość życia (QOL)
GLP-1 RA były związane z istotną poprawą w następujących kategoriach:
- Jakość życia związana ze zdrowiem psychicznym (g = 0,15; p < 0,001)
- Jakość życia związana z fizycznym stanem zdrowia (g = 0,20; p < 0,001)
- Jakość życia związana z cukrzycą (g = 0,23; p < 0,001)
- Jakość życia związana z masą ciała (g = 0,27; p < 0,001)
- Ogólna jakość życia (g = 0,07; p = 0,01)
Funkcje poznawcze
- Nie wykazano istotnych różnic między GLP-1 RA a placebo w zakresie funkcji poznawczych (g = 0,01; p = 0,17).
- Liczba badań dotyczących funkcji poznawczych była ograniczona (tylko 4 badania).
Znaczenie kliniczne
Wyniki tej metaanalizy dostarczają mocnych dowodów na bezpieczeństwo psychiatryczne GLP-1 RA. Pomimo wcześniejszych doniesień o potencjalnym wzroście ryzyka zachowań samobójczych, analiza obejmująca ponad 100 000 pacjentów wykazała, że takie obawy mogą wynikać raczej z samej obecności cukrzycy i otyłości niż z działania leku.
Dodatkowo, poprawa restrykcyjnych i emocjonalnych wzorców żywieniowych oraz jakość życia, zwłaszcza związana z aspektami psychicznymi, mogą wskazywać na dodatkowy efekt neuropsychologiczny tych leków, niezależny od redukcji masy ciała czy poprawy glikemii.
Wnioski i przyszłe kierunki badań
Agoniści receptora GLP-1 nie zwiększają ryzyka powikłań psychiatrycznych i są związani z poprawą jakości życia oraz lepszymi zachowaniami żywieniowymi. Dalsze badania powinny:
- obejmować pacjentów z istniejącymi zaburzeniami psychicznymi (np. depresją, BED),
- badać mechanizmy działania GLP-1 RA w ośrodkowym układzie nerwowym,
- oceniać wpływ leków na inne aspekty zdrowia psychicznego, np. lęk, sen, funkcje wykonawcze.
Źródło: JAMA Network
