80% pacjentów onkologicznych cierpi na kacheksję nowotworową – poważne zaburzenie metaboliczne prowadzące do zagrażającej życiu utraty masy ciała. Osłabienie organizmu powoduje mniejszą skuteczność terapii i zaostrzenie przebiegu choroby. Zgodnie z najnowszym badaniem opublikowanym w „Nature Metabolism”, ten częsty stan współtowarzyszący nowotworom bywa bagatelizowany, a w jednej trzeciej przypadków prowadzi do śmierci. Dodatkowo osoby chore na cukrzycę są bardziej narażone na rozwój kacheksji. Niemieckie Towarzystwo Diabetologiczne (DDG) apeluje o włączenie diabetologicznej ekspertyzy w leczenie nowotworów.
Kacheksja nowotworowa: Utrata masy mięśniowej i tłuszczowej
Kacheksja prowadzi do znaczącej utraty tkanki mięśniowej i tłuszczowej, co skutkuje ogólnym osłabieniem, obniżeniem jakości życia oraz mniejszą skutecznością terapii przeciwnowotworowych. „Zaburzenia metaboliczne wywołane przez nowotwór, nasilane przez stany zapalne w organizmie, sprawiają, że prosta poprawa masy ciała za pomocą diety jest praktycznie niemożliwa” – tłumaczy prof. dr med. Stephan Herzig, wiceprzewodniczący AG „Diabetes und Krebs” w DDG oraz dyrektor Instytutu Diabetologii i Nowotworów w Helmholtz Zentrum München. „Kacheksja to nie tylko objaw, ale samodzielna jednostka chorobowa, która znacząco wpływa na przeżycie pacjentów onkologicznych.”
Cukrzyca jako katalizator kacheksji nowotworowej
Nowe badanie opublikowane w „Nature Metabolism”, w którym współautorem jest prof. Herzig, pokazuje, jak cukrzyca zaostrza przebieg kacheksji nowotworowej. U pacjentów z cukrzycą kacheksja występuje częściej niż u osób bez cukrzycy, na przykład przy raku jelita grubego i trzustki – odpowiednio 80% w porównaniu do 61%. Chorzy na cukrzycę tracą więcej masy ciała, mają wyższe wskaźniki zapalne i krótszy czas przeżycia. Wynika to z zaburzonego metabolizmu energetycznego, insulinoodporności oraz procesów prozapalnych, które nasilają stan kataboliczny. Podwyższone obciążenie metaboliczne ogranicza zdolność organizmu do kompensowania strat energetycznych, co zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i skraca przeżywalność.
Nowoczesne podejście: Interdyscyplinarna opieka i nowe terapie
Leczenie kacheksji nowotworowej wymaga złożonego podejścia. Oprócz terapii żywieniowej znaczenie mają leki przeciwzapalne, substancje pobudzające apetyt, takie jak agoniści greliny, oraz umiarkowana aktywność fizyczna, która spowalnia utratę masy mięśniowej. „Kacheksja nie może być traktowana jako nieunikniony skutek nowotworu” – podkreśla prof. Herzig. Kompleksowe interakcje między metabolizmem, stanem zapalnym a wzrostem guza wymagają współpracy onkologów, dietetyków i diabetologów.
Przegląd wskazuje również na obiecujące kierunki terapii molekularnej, takie jak modulacja metabolizmu energetycznego poprzez aktywację szlaku sygnałowego AMPK, co w badaniach na modelach zwierzęcych wydłużyło przeżycie i złagodziło objawy kacheksji.
Poprawa przeżywalności: Wczesna diagnostyka i terapia
DDG apeluje o systematyczne monitorowanie kacheksji u pacjentów z cukrzycą i nowotworami. Standardem powinny być regularne pomiary utraty masy ciała, składu ciała i markerów zapalnych. „Wczesne interwencje z udziałem zespołów diabetologiczno-żywieniowych powinny być normą w większych placówkach medycznych, aby zapobiec pogłębianiu się stanu zapalnego, utracie wagi i zmniejszeniu skuteczności leczenia” – podsumowuje prof. dr med. Andreas Fritsche, prezes DDG.
Źródło: Deutsche Diabetes Gesellschaft:
(1) Mauricio Berriel Diaz et al., Cancer cachexia: multilevel metabolic dysfunction, https://doi.org/10.1038/s42255-024-01167-9
(2) Adolph M et al., Comprehensive nutrition therapy in hospitals – Wishful thinking or reality? https://doi.org/10.1016/j.zefq.2024.01.004
