Według danych Centers for Disease Control and Prevention, w 2021 roku w Stanach Zjednoczonych na cukrzycę chorowało około 38,1 miliona dorosłych, z czego 90–95% stanowili pacjenci z cukrzycą typu 2. Nowe badanie przeprowadzone przez Johns Hopkins Medicine wykazało, że u dorosłych z cukrzycą typu 2 — z których większość przyjmowała jednocześnie wiele leków hipotensyjnych — dieta DASH z ograniczoną zawartością sodu (Dietary Approaches to Stop Hypertension) prowadziła do klinicznie istotnego obniżenia ciśnienia tętniczego, głównie dzięki redukcji spożycia sodu.
Dieta DASH jest bogata w owoce, warzywa i produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu, a jednocześnie mało zasobna w tłuszcze nasycone i cholesterol. Na potrzeby badania DASH for Diabetes, naukowcy z Johns Hopkins zmodyfikowali klasyczną dietę DASH dla osób z cukrzycą typu 2 poprzez zmniejszenie ilości węglowodanów i zwiększenie udziału tłuszczów nienasyconych. Zmniejszono również zawartość potasu, aby dieta była bezpieczna dla pacjentów z przewlekłą chorobą nerek — częstym schorzeniem współistniejącym w cukrzycy.
„Dieta DASH jest znana od dawna i stanowi standard leczenia nadciśnienia. Wiemy, że skutecznie obniża ciśnienie tętnicze, ale niewiele badań dotyczyło jej wpływu u osób z cukrzycą,” mówi dr Scott Pilla, główny autor badania, profesor nadzwyczajny medycyny w Johns Hopkins University School of Medicine. „Celem naszego badania było opracowanie nowej wersji diety DASH i ocena jej skuteczności w obniżaniu ciśnienia u osób z cukrzycą. Nazwaliśmy ją DASH4D.”
Badanie opublikowano 9 czerwca w czasopiśmie JAMA Internal Medicine.
Pilla zwraca uwagę, że osoby z cukrzycą koncentrują się zazwyczaj na kontroli glikemii, mimo że nadciśnienie występuje u nich często i stanowi istotną przyczynę udaru mózgu i chorób serca. Docelowe wartości ciśnienia tętniczego u chorych na cukrzycę to poniżej 130/80 mmHg. Leki hipotensyjne zazwyczaj obniżają ciśnienie skurczowe o ok. 10 mmHg. W niniejszym badaniu stosowanie diety DASH4D z niską zawartością sodu obniżyło ciśnienie skurczowe o dodatkowe 5 mmHg. Taki spadek oznacza redukcję ryzyka udaru mózgu o 14%, incydentów sercowo-naczyniowych o 6% i niewydolności serca o 8%.
„Wiele osób jest zainteresowanych kontrolą cukrzycy i ciśnienia tętniczego poprzez dietę i zmiany stylu życia,” podkreśla prof. Lawrence Appel, współautor badania i jeden z twórców pierwotnej diety DASH. „Większość uczestników badania przyjmowała więcej niż jeden lek na nadciśnienie, ale wykazaliśmy, że można obniżyć ciśnienie jeszcze bardziej poprzez zmianę diety. Ciśnienie tętnicze to jedna z najważniejszych wartości do kontrolowania — im wyższe, tym większe ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.”
Badanie miało charakter krzyżowy, żywieniowy. Każdy uczestnik otrzymał cztery rodzaje diet w losowej kolejności:
- DASH4D z niską zawartością sodu,
- DASH4D z wysoką zawartością sodu,
- typową amerykańską dietę (TAD) z niską zawartością sodu,
- TAD z wysoką zawartością sodu.
Każda dieta była stosowana przez pięć tygodni. Wszystkie posiłki były dostarczane przez zespół badawczy i uczestnicy nie spożywali innych pokarmów. Kaloryczność była dostosowana indywidualnie, aby masa ciała pozostawała stabilna.
Spośród 102 uczestników 85 ukończyło wszystkie etapy badania. Średni wiek wynosił 66 lat, 66% stanowiły kobiety, a 87% uczestników określiło się jako osoby rasy czarnej. Średnie wyjściowe ciśnienie tętnicze wynosiło 135/75 mmHg, a 66% uczestników stosowało co najmniej dwa leki na nadciśnienie. W porównaniu z TAD o wysokiej zawartości sodu, DASH4D z niską zawartością sodu obniżyła ciśnienie skurczowe o 4,6 mmHg i rozkurczowe o 2,3 mmHg. Większość efektu terapeutycznego obserwowano już w ciągu pierwszych trzech tygodni stosowania danej diety.
„Kolejny krok to upowszechnienie tej wiedzy wśród pacjentów z cukrzycą i pomoc w praktycznym wdrażaniu diety,” mówi Pilla. „Musimy ułatwić stosowanie tej diety — uczynić ją przystępną cenowo i kulturowo, tak by osoby z różnymi nawykami mogły włączyć ją do codziennego życia.”
W badaniu udział wzięli również: Hsin-Chieh Yeh, Christine M. Mitchell, Edgar R. Miller, Susan Oh, Karen White, Nowella Durkin, Ariella A. Stein, Jeanne B. Charleston, Mengyang Lu, Xiao Hu, Beiwen Wu, Elizabeth Selvin, Michael Fang, Nisa M. Maruthur, Stephen P. Juraschek, Noel T. Mueller i Nae-Yuh Wang.
Appel otrzymuje wynagrodzenie od wydawnictwa Wolters Kluwer za rozdziały w serwisie UpToDate dotyczące zależności między ciśnieniem a masą ciała, wysiłkiem fizycznym, paleniem tytoniu i spożyciem sodu. Pozostali autorzy nie zgłosili konfliktu interesów.
Badanie było finansowane głównie przez Sheikh Khalifa Stroke Institute przy Johns Hopkins University School of Medicine oraz przez granty National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (R01DK128900), National Heart, Lung, and Blood Institute (R01HL166473), programy rozwoju kariery NIDDK oraz Johns Hopkins Institute for Clinical and Translational Research (finansowany przez NCATS).
Źródło: Johns Hopkins Medicine
