Analiza wyników dużego badania przeprowadzonego w Tybindze przynosi zaskakujące wnioski: normalizacja poziomu glukozy we krwi jest możliwa nawet bez utraty masy ciała. Dotychczas redukcja wagi uchodziła za podstawowy cel terapii u osób ze stanem przedcukrzycowym. Jednak dane z tej pracy pokazują, że pacjenci, którym udało się przywrócić prawidłowy poziom glukozy poprzez zdrowy styl życia, mimo że nie schudli lub nawet przytyli, obniżyli ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 aż o 71%.
W badaniu uczestniczyli naukowcy z Uniwersyteckiego Szpitala w Tybindze, Helmholtz Munich oraz Niemieckiego Centrum Badań nad Cukrzycą (DZD).
Stan przedcukrzycowy – cichy etap przed chorobą
Stan przedcukrzycowy dotyczy milionów ludzi na całym świecie. Szacuje się, że cierpi na niego co dziesiąty dorosły, choć rzeczywista liczba może być znacznie wyższa. Charakteryzuje się on podwyższonym poziomem glukozy, który nie spełnia jeszcze kryteriów rozpoznania cukrzycy. Przebiega bezobjawowo, ale to właśnie w tym okresie dochodzi do pogorszenia wrażliwości komórek na insulinę. W efekcie mniej glukozy trafia do tkanek, a więcej pozostaje we krwi.
Nie leczony stan przedcukrzycowy prowadzi do cukrzycy typu 2 – choroby, która dotyka ponad 460 milionów osób na świecie i wiąże się z poważnymi powikłaniami, w tym z chorobami sercowo-naczyniowymi i nowotworami.
Normalizacja glikemii bez spadku masy ciała
W długoletnim badaniu tybińskim, obejmującym ponad 1100 uczestników, aż 234 osoby nie schudły lub nawet przybrały na wadze mimo stosowania zdrowej diety i aktywności fizycznej. U około 22% z nich poziom glukozy wrócił jednak do normy.
Po dziewięciu latach obserwacji okazało się, że ta grupa miała aż o 71% mniejsze ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 – niemal identyczne z tym, które uzyskały osoby redukujące masę ciała (73%).
Rola rozmieszczenia tkanki tłuszczowej
Badacze zwrócili szczególną uwagę na rozmieszczenie tłuszczu. Analizowano proporcje między tłuszczem trzewnym (wewnętrznym, otaczającym narządy) a podskórnym. Nadmiar tłuszczu trzewnego wiąże się z wydzielaniem czynników prozapalnych i zaburzeniem gospodarki hormonalnej, co prowadzi do insulinooporności.
Uczestnicy, którym udało się poprawić poziom glukozy bez spadku masy ciała, mieli mniejszy udział tłuszczu brzusznego w porównaniu z osobami, u których utrzymywał się stan przedcukrzycowy. To sugeruje, że korzystne zmiany metaboliczne mogą wynikać bardziej z poprawy jakości i rozmieszczenia tkanki tłuszczowej niż z samego spadku jej ilości.
Nie tylko waga – liczy się glikemia
„Przywrócenie prawidłowego poziomu glukozy na czczo jest kluczowym celem w profilaktyce cukrzycy typu 2, a niekoniecznie liczba na wadze” – podkreśla prof. Andreas Birkenfeld, dyrektor Instytutu Badań nad Cukrzycą i Chorobami Metabolicznymi (IDM) Helmholtz Munich na Uniwersytecie w Tybindze.
Jak dodaje, aktywność fizyczna i zbilansowana dieta mają korzystny wpływ na poziom glukozy niezależnie od spadku masy ciała. „Utrata wagi może być pomocna, ale nie jest konieczna, by chronić się przed cukrzycą” – zaznacza.
Prof. Reiner Jumpertz-von Schwartzenberg dodaje, że przyszłe wytyczne dotyczące prewencji i leczenia cukrzycy powinny bardziej koncentrować się na kontroli glikemii i wzorcach rozmieszczenia tłuszczu niż wyłącznie na masie ciała.
Znaczenie zdrowego stylu życia
Autorzy badania podkreślają, że cele glikemiczne – obok redukcji wagi – powinny znaleźć się w praktycznych zaleceniach klinicznych. Odwrócenie stanu przedcukrzycowego to najskuteczniejszy sposób zapobiegania cukrzycy typu 2, a jak pokazują dane, może to być osiągnięte również bez utraty kilogramów.
Regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu, unikanie przetworzonej żywności i dieta bogata w warzywa, pełnoziarniste produkty i zdrowe tłuszcze pozostają podstawą w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy.
Źródło: Nature Medicine, “Normalization of blood glucose without weight loss reduces risk of type 2 diabetes: results from the Tübingen Lifestyle Intervention Study”
DOI: 10.1038/s41591-025-03944-9
