Nowe badanie UK Biobank ujawnia związek między nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2 a niektórymi nowotworami związanymi z otyłością

Nowe badanie, które zostanie zaprezentowane podczas tegorocznego Europejskiego Kongresu Otyłości (ECO 2025, Malaga, Hiszpania, 11-14 maja), pokazuje, że świeżo rozpoznana cukrzyca typu 2 wiąże się z późniejszym wzrostem ryzyka rozwoju niektórych, ale nie wszystkich nowotworów związanych z otyłością. Badanie przeprowadzili Owen Tipping z Uniwersytetu w Manchesterze (Wielka Brytania) oraz profesor Andrew Renehan z National Institute for Health Research (NIHR) Manchester Biomedical Research Centre (Wielka Brytania) wraz ze współpracownikami.

Wcześniejsze badania wskazywały na powiązania między cukrzycą typu 2 (T2D) a zwiększonym ryzykiem wystąpienia kilku nowotworów związanych z otyłością (ORC). Jednak nie było jasne, czy te zależności są przyczynowe, czy wynikają z czynników zakłócających, takich jak wspólny czynnik ryzyka, jakim jest otyłość. Problem stanowiły również uprzedzenia związane z czasem przeżycia (wiele badań łączyło przypadki wcześniej istniejącej oraz nowo rozpoznanej cukrzycy typu 2) oraz uprzedzenia wynikające z wykrywania chorób jednocześnie (np. współwystępowanie dwóch stosunkowo częstych schorzeń). Celem obecnego badania było wyeliminowanie tych metodologicznych ograniczeń.

Metodologia badania

Naukowcy przeprowadzili badanie kohortowe z grupą kontrolną w ramach UK Biobank, porównując osoby z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2 (zdefiniowaną jako data pierwszego zgłoszonego przypadku cukrzycy niezależnej od insuliny) z osobami zdrowymi. Każdy uczestnik z cukrzycą był dopasowany do trzech osób z grupy kontrolnej pod względem wskaźnika masy ciała (BMI), wieku i płci.

Głównym punktem końcowym było wystąpienie nowotworu związanego z otyłością, w tym raka wątroby, trzustki, jelita grubego, piersi (u kobiet po menopauzie), endometrium, nerki, przełyku, żołądka, szpiczaka mnogiego, pęcherzyka żółciowego, tarczycy, opon mózgowych oraz jajnika.

W przypadku wystarczającej liczby przypadków autorzy analizowali również ryzyko wystąpienia nowotworów narządowo specyficznych. Modelowanie statystyczne uwzględniało spożycie alkoholu, palenie tytoniu oraz wpływ wzmożonego nadzoru medycznego tuż po diagnozie cukrzycy na liczbę wykrytych nowotworów.

Wyniki badania

Łącznie 23 750 uczestników z cukrzycą typu 2 zostało dopasowanych do 71 123 osób z grupy kontrolnej. Mediana czasu obserwacji wynosiła 5 lat. W tym czasie odnotowano 2431 nowych przypadków nowotworów w grupie pacjentów z cukrzycą i 5184 przypadki w grupie kontrolnej.

Analiza wykazała, że nowo rozpoznana cukrzyca typu 2 wiązała się ze wzrostem ryzyka wystąpienia nowotworów związanych z otyłością o 48% u mężczyzn i o 24% u kobiet – niezależnie od wskaźnika BMI. Jednakże nie zaobserwowano związku z niektórymi nowotworami narządowo specyficznymi, w szczególności z rakiem endometrium oraz rakiem piersi u kobiet po menopauzie.

Zauważono jednak istotne korelacje dla innych nowotworów:

• Cukrzyca typu 2 zwiększała ryzyko raka jelita grubego o 27% u mężczyzn i o 34% u kobiet.
• W przypadku raka trzustki ryzyko wzrastało o 74% u mężczyzn i niemal dwukrotnie u kobiet.
• Nowo rozpoznana cukrzyca typu 2 wiązała się z niemal czterokrotnym wzrostem ryzyka raka wątroby u mężczyzn oraz niemal pięciokrotnym u kobiet.

Potencjalne mechanizmy patofizjologiczne

Autorzy badania zwracają uwagę na niejasności dotyczące różnic w ryzyku nowotworów pomiędzy płciami. Możliwe mechanizmy obejmują różnice w poziomach hormonów, wrażliwość na insulinę oraz rozmieszczenie tkanki tłuszczowej. Może to być również przypadkowy efekt wynikający z liczby przypadków nowotworów w UK Biobank.

Podkreślają również, że kilka potencjalnych mechanizmów jest obecnie badanych, w tym:

• hiperinsulinemia (wysokie poziomy insuliny),
• hiperglikemia (wysokie poziomy glukozy we krwi),
• przewlekły stan zapalny.

Według badaczy hiperinsulinemia wydaje się najbardziej prawdopodobnym mechanizmem, ponieważ stymuluje wzrost i proliferację komórek nowotworowych.

Po uwzględnieniu kluczowych czynników zakłócających, takich jak BMI, palenie tytoniu, spożycie alkoholu oraz wpływ intensywniejszej diagnostyki po rozpoznaniu cukrzycy, badanie wykazało, że świeżo rozpoznana cukrzyca typu 2 jest związana z podwyższonym ryzykiem niektórych, ale nie wszystkich nowotworów związanych z otyłością. Autorzy podkreślają konieczność dalszych badań nad szlakami biologicznymi łączącymi cukrzycę typu 2 z nowotworami związanymi z otyłością.

Źródło: European Association for the Study of Obesity