Ryż o niskim indeksie glikemicznym jako obiecujące rozwiązanie w walce z kryzysem cukrzycy
Naukowcy z Międzynarodowego Instytutu Badawczego Ryżu (IRRI) oraz Instytutu Maxa Plancka opublikowali nową pracę, która bada potencjał ryżu o niskim indeksie glikemicznym (Low GI) w zwalczaniu narastającej epidemii cukrzycy, szczególnie w Azji.
Wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2 stanowi istotne globalne wyzwanie zdrowotne – w 2021 roku dotknęła ona ponad 537 milionów osób, a do 2045 roku liczba ta ma przekroczyć 780 milionów. W Azji wysokie spożycie napojów słodzonych, przetworzonej żywności i rafinowanych węglowodanów, w tym białego ryżu, znacząco zwiększa ryzyko cukrzycy ze względu na wysoki ładunek glikemiczny.
Opublikowana w Trends in Plant Science przez Cell Press praca „Low glycemic index rice: a healthier diet for countering the diabetes epidemic in Asia” sugeruje, że opracowanie odmian ryżu o niskim indeksie glikemicznym, łączących korzyści zdrowotne z wysoką jakością ziarna i wydajnością rolniczą, może stanowić skuteczne narzędzie w walce z epidemią cukrzycy.
Czym jest ryż o niskim indeksie glikemicznym?
W krajach o niskich i średnich dochodach, gdzie spożycie ryżu jest najwyższe na świecie, cukrzyca typu 2 rozwija się w alarmującym tempie. Badania wskazują, że białemu ryżowi o wysokim indeksie glikemicznym przypisuje się wzrost ryzyka cukrzycy. Konieczne jest więc wprowadzenie cechy niskiego indeksu glikemicznego do odmian ryżu, aby opracować zdrowsze wersje tego podstawowego produktu spożywczego.
Indeks glikemiczny (IG) mierzy, jak szybko produkt podnosi poziom cukru we krwi. Żywność o wysokim IG trawi się szybko, prowadząc do gwałtownych skoków glukozy, co sprzyja rozwojowi cukrzycy. Ryż o niskim IG trawi się wolniej, powodując stopniowe uwalnianie glukozy do krwi, co redukuje skoki cukru i wspiera lepszą kontrolę glikemiczną.
Tradycyjny biały ryż zazwyczaj ma wysoki IG (70–94), podczas gdy odmiany Low GI dążą do wartości poniżej 55. Wyzwaniem jest jednak uzyskanie ryżu, który równoważy niski IG, smak, teksturę i wydajność.
Postępy w opracowywaniu ryżu Low GI
Naukowcy intensywnie pracują nad tworzeniem odmian ryżu o niższym indeksie glikemicznym i wyższej zawartości białka. Proces ten obejmuje zwiększenie zawartości amylozy oraz skrobi opornej, co spowalnia uwalnianie glukozy podczas trawienia. Rozwój technologii markerowej selekcji i edycji genomu pozwala na tworzenie odmian ryżu o obniżonym IG bez kompromisów w zakresie plonów i walorów sensorycznych.
Korzyści zdrowotne ryżu Low GI są znaczne. Obniżając reakcję glikemiczną diety opartej na ryżu, można znacząco zredukować ryzyko cukrzycy. Kraje takie jak Bangladesz i Filipiny już wdrażają odmiany, takie jak BR-16 i IRRI-147, pierwotnie stworzone z myślą o odporności na zmiany klimatyczne, które dodatkowo wykazują właściwości niskiego IG. Inicjatywy międzynarodowe, takie jak Seeds Without Borders, przyspieszają dystrybucję tych odmian w Azji i poza nią.
Pierwsza generacja ryżu Low GI napotyka jednak trudności, takie jak twardsza tekstura, co ogranicza akceptację konsumentów. Naukowcy poszukują zatem rozwiązań łączących teksturę z jakością odżywczą. Kolejnym wyzwaniem są bariery ekonomiczne i logistyczne, szczególnie dla drobnych rolników.
Pomimo tych przeszkód ryż o niskim IG ma ogromny potencjał w łagodzeniu obciążeń zdrowotnych i ekonomicznych. Prognozy wskazują, że adopcja ryżu Low GI na poziomie 25% mogłaby znacząco obniżyć częstość występowania cukrzycy w Azji. Dodatkowo, w obliczu wzrostu znaczenia ryżu w diecie Afryki, wczesne wprowadzenie odmian Low GI mogłoby zapobiec podobnemu kryzysowi cukrzycowemu.
Przyszłość ryżu Low GI
Oprócz korzyści zdrowotnych ryż o niskim IG może stworzyć nowe możliwości ekonomiczne dla rolników poprzez dostęp do rynków premium z produktami zdrowotnymi. Kluczowe będą współpraca między rządami, instytucjami badawczymi i sektorem prywatnym oraz edukacja konsumentów.
Ryż Low GI, wzbogacony w białka i składniki odżywcze, może stać się kluczowym narzędziem w zwalczaniu podwójnego obciążenia niedożywieniem i chorobami niezakaźnymi. Rozszerzenie tej koncepcji na inne produkty bogate w skrobię, takie jak pszenica czy bulwy, dodatkowo podkreśla jego transformacyjny potencjał.
W obliczu eskalującej epidemii cukrzycy integracja ryżu o niskim IG z globalnymi systemami żywnościowymi stanowi przełomowe podejście do poprawy zdrowia publicznego. Dzięki innowacjom dietetycznym Azja i inne regiony mają szansę na zdrowszą i bardziej zrównoważoną przyszłość.
Źródło: Trends in Plant Science
DOI: 10.1016/j.tplants.2024.11.003
